ಸಂಸದೀಯ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವ ಸರ್ಕಾರದಲ್ಲಿ ವಿರೋದಪಕ್ಷ ನಾಯಕನ ಅವಲೋಕನ-ಡಾ| ಗವಿಸಿದ್ದಪ್ಪವಿ. ಎಮ್‌

”

ಭಾರತದ ಬಹುತೇಕ ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ ರಾಜ್ಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಡಿಯಲ್ಲಿ, ವಿರೋಧ ಪಕ್ಷದ ನಾಯಕನು ಸಂಸತ್ತಿನ ಕಡೆಗೆ ಮತ್ತು ರಾಜ್ಯಕ್ಕೆ ವಿಶೇಷವಾದ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತಾನೆ. ಹಲವುಪ್ರಮುಖಕ್ಷೇತ್ರಗಳ ಭದ್ರತೆ ಮತ್ತು ಸುರಕ್ಷತೆಯ ಮೇಲೆ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರುವ ವಿಷಯಗಳಲ್ಲಿ ವಿರೋಧ ಪಕ್ಷದ ನಾಯಕ ಆಡಳಿತ ಸರ್ಕಾರದಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರವನ್ನು ವಹಿಸುತ್ತಾರೆ. ಅವನು ವಿಮರ್ಶಕನಾಗಿ ಉಳಿದಿರುವಾಗ ಅವನು ಒಂದು ಅರ್ಥದಲ್ಲಿ ಪಾಲುದಾರನಾಗಿರಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಅವನು ವಿರೋಧಿಸುವ ಸರ್ಕಾರದ ಬುಡವೂ ಆಗಿರಬೇಕು. ಈ ದ್ವಂದ್ವ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯನ್ನು ಅವರು ನಿಷ್ಠೆಯಿಂದ ನಿರ್ವಹಿಸಬೇಕು.ವಿರೋಧ ಪಕ್ಷದ ನಾಯಕನನ್ನು ಆಡಳಿತ ಪಕ್ಷಕ್ಕೆ ವಿರೋಧವಾಗಿರುವ ರಾಜಕೀಯ ಪಕ್ಷದ ನಾಯಕ ಎಂದು ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸಬಹುದು ಎಂದು ತೀರ್ಮಾನಿಸಬಹುದು. ಭಾರತದ ರಾಜಕೀಯದಲ್ಲಿ ಗೆಲ್ಲುವ ಪಕ್ಷದ ನಂತರ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಗರಿಷ್ಠ ಬಲವನ್ನು ಗಳಿಸುವ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಪಕ್ಷವನ್ನು ರೂಪಿಸುವ ಮೂಲಕ ವಿರೋಧ ಪಕ್ಷದ ನಾಯಕನನ್ನು ಕ್ರೋಢೀಕರಣಕ್ಕೆ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಬಹುದು. ಒದಗಿಸಿದ ಸೌಲಭ್ಯಗಳ ಜೊತೆಗೆ ಭಾರತದ ಸಂವಿಧಾನದಲ್ಲಿ ಪಾತ್ರ ಮತ್ತು ಕಾರ್ಯಗಳನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ.

ಕಾರ್ಯಕಾರಿ ಸಂಸದೀಯ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವವು ಚುನಾಯಿತ ಪ್ರತಿನಿಧಿಗಳ ರಾಜಕೀಯ ಪರಿಪಕ್ವತೆಯ ಮೇಲೆ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಅವಲಂಬಿತವಾಗಿದೆ, ಇದು ಕಾರ್ಯಾಂಗ ಮತ್ತು ಶಾಸಕಾಂಗದ ಮೇಲೆ ತಪಾಸಣೆ ಮತ್ತು ಸಮತೋಲನವನ್ನು ಮಾಡುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಆಡಳಿತವನ್ನು ಸುಧಾರಿಸಲು ಕಾರ್ಯಾಂಗದ ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆಯನ್ನು ನಿಗದಿಪಡಿಸುತ್ತದೆ. ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಸಂಸದೀಯ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವದಲ್ಲಿ ಪ್ರಬಲ ವಿರೋಧ ಪಕ್ಷವು ಆಧುನಿಕ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವದಲ್ಲಿ ಅನಿವಾರ್ಯವಾಗಿದೆ.

ಸಂವಿಧಾನದಲ್ಲಿ ವಿರೋಧ ಪಕ್ಷದ ನಾಯಕನ ಉಲ್ಲೇಖ

ಭಾರತದ ಸಂವಿಧಾನದಲ್ಲಿ ವಿರೋಧ ಪಕ್ಷದ ನಾಯಕನನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ. ಭಾರತದ ರಾಜಕೀಯದಲ್ಲಿ ವಿರೋಧ ಪಕ್ಷದ ನಾಯಕನಿಗೆ ಮಹತ್ವದ ಪಾತ್ರವಿದೆ. ಪ್ರತಿಪಕ್ಷದ ನಾಯಕರು ಆಡಳಿತ ಪಕ್ಷ ತೆಗೆದುಕೊಂಡ ನಿರ್ಧಾರಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಪ್ರಶ್ನಿಸುತ್ತಾರೆ. ಸಂವಿಧಾನದ ನಾಯಕನನ್ನು ಭಾರತದ ಸಂವಿಧಾನದಲ್ಲಿ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ ಏಕೆಂದರೆ ಬಲವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಪಕ್ಷವು ಭಾರತೀಯ ರಾಜಕೀಯದ ಆಯಾ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಸಮಾನವಾಗಿಲ್ಲ. ಸಂವಿಧಾನದಲ್ಲಿ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಿರುವಂತೆ ವಿರೋಧ ಪಕ್ಷದ ನಾಯಕ ಯಾವುದೇ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ ಸರ್ಕಾರ ಪತನವಾದರೆ ಸರ್ಕಾರ ರಚಿಸಲು ಸಿದ್ಧ ಮತ್ತು ಉಸ್ತುವಾರಿ ವಹಿಸುವ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಬಲ ಮತ್ತು ಶಕ್ತಿಯುತ ಪಾತ್ರವನ್ನು ವಹಿಸಬಹುದು.

ವಿರೋಧ ಪಕ್ಷದ ನಾಯಕನ ಪರಿಕಲ್ಪನೆ.

ಭಾರತೀಯ ಸಂವಿಧಾನದಲ್ಲಿ ವಿರೋಧ ಪಕ್ಷದ ನಾಯಕನನ್ನು ಸಂಸತ್ತಿನ ಉಭಯ ಸದನಗಳಲ್ಲಿ /ರಾಜ್ಯಶಾಸಕಾಂಗದಉಭಯಸದನಗಳಲ್ಲಿ ವಿರೋಧ ಪಕ್ಷದ ರಾಜಕೀಯ ಪಕ್ಷದ ನಾಯಕ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಭಾರತೀಯ ರಾಜಕೀಯದಲ್ಲಿ, ವಿರೋಧ ಪಕ್ಷದ ನಾಯಕನು ಸರ್ಕಾರವನ್ನು ಮಾಡುವಲ್ಲಿ ಭಾಗಶಃ ಜವಾಬ್ದಾರನಾಗಿರುತ್ತಾನೆ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ1977 ರ ಸಂಸತ್ತಿನಲ್ಲಿ ವಿರೋಧ ಪಕ್ಷದ ನಾಯಕರ ಸಂಬಳ ಮತ್ತು ಭತ್ಯೆಗಳ ಪ್ರಕಾರ ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರವು ಒದಗಿಸಿದ ಕೆಲವು ಪ್ರಯೋಜನಗಳನ್ನು ವಿರೋಧ ಪಕ್ಷದ ನಾಯಕ ಅನುಭವಿಸುತ್ತಾನೆ. ಮೇಲ್ಮನೆ ಅಥವಾ ಕೆಳಮನೆಗಳಲ್ಲಿ ಅನೌಪಚಾರಿಕ ಮಾನ್ಯತೆ ಪಡೆಯಲು, ಸಂಬಂಧಪಟ್ಟ ಪಕ್ಷವು ಹೊಂದಿರಬೇಕು ಮನೆಯ ಒಟ್ಟು ಸಾಮರ್ಥ್ಯದ ಕನಿಷ್ಠ 10%. ಒಂದು ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಪಕ್ಷವು 10% ಸ್ಥಾನದ ಮಾನದಂಡವನ್ನು ಪೂರೈಸಲು ಅಗತ್ಯವಾದ ಮಾನದಂಡಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ, ಮೈತ್ರಿಯಾಗಿ ಅಲ್ಲ. ವಿರೋಧ ಪಕ್ಷದ ನಾಯಕನ ಹಲವಾರು ಕಾರ್ಯಗಳು ಮತ್ತು ಚಟುವಟಿಕೆಗಳು ಅಧ್ಯಕ್ಷರ ಸಭೆಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತವೆ, ಅದರಲ್ಲಿ ವಿರೋಧವು ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ನೀತಿಗಳು, ಕ್ರಮಗಳು ಮತ್ತು ಮಸೂದೆಗಳ ಪರಿಶೀಲನೆಯನ್ನು ಚರ್ಚಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ಸರ್ಕಾರಕ್ಕೆ ಪರ್ಯಾಯ ನೀತಿಗಳನ್ನು ಪ್ರಸ್ತುತಪಡಿಸಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ವಿವಿಧ ಛಾಯಾ ಮಂತ್ರಿಗಳಿಂದ ವಿರೋಧ ಪಕ್ಷದ ಸದಸ್ಯರನ್ನು ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡುವುದು ಇತರ ಕಾರ್ಯಗಳು.

ವಿರೋಧ ಪಕ್ಷದ ನಾಯಕ ಯಾರು

ವಿರೋಧ ಪಕ್ಷದ ನಾಯಕ ಎಂದರೆ ಭಾರತದ ಸಂಸತ್ತಿನ ಎರಡೂ ಸದನಗಳಲ್ಲಿ ಹಾಗೂರಾಜ್ಯಶಾಸಕಾಂಗದಉಭಯಸದನಗಳಲ್ಲಿಅಧಿಕೃತ ವಿರೋಧವನ್ನು ಮುನ್ನಡೆಸುವ ರಾಜಕಾರಣಿ. ಪ್ರತಿಪಕ್ಷದ ನಾಯಕ ಎಂದರೆ ಸರ್ಕಾರದ ನಂತರ ಅಗ್ರಗಣ್ಯ ಸ್ಥಾನಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಪಕ್ಷದ ಸಂಸದೀಯ ಅಧ್ಯಕ್ಷರು. ವಿರೋಧ ಪಕ್ಷದ ನಾಯಕ ಎಂಬುದು ಶಾಸನಬದ್ಧ ಹುದ್ದೆಯಾಗಿದ್ದು, ಸಂಸತ್ತಿನಲ್ಲಿಹಾಗೂರಾಜ್ಯಶಾಸಕಾಂಗದಲ್ಲಿವಿರೋಧ ಪಕ್ಷದ ನಾಯಕರ ವೇತನಗಳು ಮತ್ತು ಭತ್ಯೆಗಳು ಕಾಯಿದೆ, 1977 ರ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನದ ಕಲಂ 2 ರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸಲಾಗಿದೆ.”ವ್ಯಾಖ್ಯಾನ.-ಈ ಕಾಯಿದೆಯಲ್ಲಿ , “ವಿರೋಧದ ನಾಯಕ”, ಸಂಸತ್ತಿನ ಎರಡೂ ಸದನಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ, ಎಂದರೆ ಕೌನ್ಸಿಲ್ ಆಫ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್ ಅಥವಾ ಹೌಸ್ ಆಫ್ ದಿ ಪೀಪಲ್, ಸಂದರ್ಭಾನುಸಾರ, ಯಾರು, ಸಮಯಕ್ಕೆ ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು ಸಂಖ್ಯಾಬಲವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಸರ್ಕಾರಕ್ಕೆ ವಿರೋಧ ಪಕ್ಷದ ಆ ಹೌಸ್‌ನಲ್ಲಿ ನಾಯಕನಾಗಿರುತ್ತಾನೆ ಮತ್ತು ರಾಜ್ಯಗಳ ಕೌನ್ಸಿಲ್‌ನ ಅಧ್ಯಕ್ಷರು ಅಥವಾ ಹೌಸ್ ಆಫ್ ದಿ ಪೀಪಲ್‌ನ ಸ್ಪೀಕರ್‌ನಿಂದ ಗುರುತಿಸಲ್ಪಡಬಹುದು.ವಿವರಣೆ.-ಸರ್ಕಾರಕ್ಕೆ ವಿರೋಧವಾಗಿ ಎರಡು ಅಥವಾ ಅದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಪಕ್ಷಗಳು ಇದ್ದಲ್ಲಿ, ರಾಜ್ಯಗಳ ಪರಿಷತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ಅದೇ ಸಂಖ್ಯಾ ಬಲವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಜನರ ಹೌಸ್‌ನಲ್ಲಿ, ರಾಜ್ಯಗಳ ಪರಿಷತ್ತಿನ ಅಧ್ಯಕ್ಷರು ಅಥವಾ ಹೌಸ್ ಆಫ್ ದಿ ಪೀಪಲ್ , ಸಂದರ್ಭಾನುಸಾರ, ಪಕ್ಷಗಳ ಸ್ಥಾನಮಾನವನ್ನು ಪರಿಗಣಿಸಿ, ಈ ವಿಭಾಗದ ಉದ್ದೇಶಗಳಿಗಾಗಿ ಅಂತಹ ಪಕ್ಷಗಳ ನಾಯಕರಲ್ಲಿ ಯಾರನ್ನಾದರೂ ವಿರೋಧ ಪಕ್ಷದ ನಾಯಕ ಎಂದು ಗುರುತಿಸಬೇಕು ಮತ್ತು ಅಂತಹ ಗುರುತಿಸುವಿಕೆ ಅಂತಿಮ ಮತ್ತು ನಿರ್ಣಾಯಕವಾಗಿರುತ್ತದೆ.

ವಿರೋಧ ಪಕ್ಷದ ನಾಯಕರುಮೂರು ಷರತ್ತುಗಳನ್ನು ಪೂರೈಸಬೇಕು

1. ಅವರು ಸದನದ ಸದಸ್ಯರಾಗಿರಬೇಕು.2. ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು ಸಂಖ್ಯಾ ಬಲವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಸರ್ಕಾರಕ್ಕೆ ವಿರೋಧ ಪಕ್ಷ ಮತ್ತು3. ರಾಜ್ಯಸಭೆಯ ಅಧ್ಯಕ್ಷರು (ಭಾರತದ ಉಪಾಧ್ಯಕ್ಷರು) ಗುರುತಿಸುತ್ತಾರೆ.ವಿರೋಧ ಪಕ್ಷದ ನಾಯಕನ ಆಯ್ಕೆ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆವಿರೋಧ ಪಕ್ಷದ ನಾಯಕನನ್ನು ಗುರುತಿಸುವ ವಿಧಾನವನ್ನು ಉತ್ತಮವಾಗಿ ರೂಪಿಸಲಾಗಿದೆ.ವಿರೋಧ ಪಕ್ಷದಲ್ಲಿರುವ ಸಂಖ್ಯಾತ್ಮಕವಾಗಿ ದೊಡ್ಡ ಪಕ್ಷವು ಮಾಡಿದ ವಿನಂತಿಯ ಮೇರೆಗೆ, ಅದರ ನಿಯೋಜಿತ ನಾಯಕನನ್ನು ವಿರೋಧ ಪಕ್ಷದ ನಾಯಕ ಎಂದು ಗುರುತಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.ವಿನಂತಿಯನ್ನು ಅವರು ಅಥವಾ ಅವರ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿ ಪರಿಶೀಲಿಸಿದ ನಂತರ, ಸ್ಪೀಕರ್/ಅಧ್ಯಕ್ಷರು ಆ ವ್ಯಕ್ತಿಗೆ ಮನ್ನಣೆಯನ್ನು ನೀಡುತ್ತಾರೆ.

ವಿರೋಧ ಪಕ್ಷದ ನಾಯಕನ ಕಾರ್ಯಗಳು.

ಪ್ರತಿಪಕ್ಷಗಳು ನೀತಿಗಳನ್ನು ಚರ್ಚಿಸುವ ಮತ್ತು ಮಸೂದೆಗಳನ್ನು ಪರಿಶೀಲಿಸುವ ಸಭೆಗಳ ಅಧ್ಯಕ್ಷತೆ.

ಸರ್ಕಾರದ ನೀತಿಗಳಿಗೆ ಪರ್ಯಾಯ ನೀತಿಗಳನ್ನು ಪ್ರಸ್ತುತಪಡಿಸುವುದುವಿರೋಧ ಪಕ್ಷದ ಸದಸ್ಯರನ್ನು ಛಾಯಾ ಸಚಿವರನ್ನಾಗಿ ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡುವುದು. ನೆರಳು ಸಚಿವ ಸಂಪುಟವನ್ನು ಮುನ್ನಡೆಸುತ್ತಿದೆ. ಮುಖ್ಯ ವಿರೋಧ ಪಕ್ಷದ ವಕ್ತಾರರಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಫೆಡರಲ್ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ವಿರೋಧ ಪಕ್ಷವನ್ನು ಮುನ್ನಡೆಸುವುದು.ನೀತಿ ಮತ್ತು ಶಾಸಕಾಂಗ ಕಾರ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಪಕ್ಷದ ಕಾರ್ಯಚಟುವಟಿಕೆಗೆ ಒಗ್ಗಟ್ಟು ಮತ್ತು ಪರಿಣಾಮಕಾರಿತ್ವವನ್ನು ತರುವಲ್ಲಿ ವಿರೋಧ ಪಕ್ಷದ ನಾಯಕನು ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರವನ್ನು ವಹಿಸುತ್ತಾನೆ.ವಿರೋಧ ಪಕ್ಷದ ನಾಯಕನ ಇನ್ನೊಂದು ಪಾತ್ರವೆಂದರೆ ಅಲ್ಪಸಂಖ್ಯಾತರ ಹಕ್ಕುಗಳ ಉಲ್ಲಂಘನೆಯಾಗದಂತೆ ನೋಡಿಕೊಳ್ಳುವುದು. ಸಂಸತ್ತಿನ ಟೀಕೆಗಳಿಲ್ಲದೆ ಸರ್ಕಾರವು ಜಾರಿಕೊಳ್ಳಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುತ್ತಿರುವಾಗ ಅವರು ಅಂತಹ ನಿರ್ಣಾಯಕ ವಿಷಯಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಚರ್ಚೆಗಳನ್ನು ಕೋರಬಹುದು.ಆಡಳಿತ ಪಕ್ಷದ ವೆಚ್ಚವನ್ನು ಪರಿಶೀಲಿಸಲು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಲೆಕ್ಕಪತ್ರ ಸಮಿತಿಯ ಸದಸ್ಯವಿರೋಧ ಪಕ್ಷದ ನಾಯಕರಾಗಿದ್ದಾರೆ.

ವಿರೋಧ ಪಕ್ಷದ ನಾಯಕನ ಮಹತ್ವ

ಆಡಳಿತ ಪಕ್ಷದ ಬಗ್ಗೆ ಪ್ರಾಯೋಗಿಕ ಟೀಕೆಗಳನ್ನು ನೀಡುವಲ್ಲಿ ವಿರೋಧ ಪಕ್ಷದ ನಾಯಕ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸುತ್ತಾರೆ. ಪ್ರಮುಖ ನೇಮಕಾತಿಗಳ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ವಿರೋಧ ಪಕ್ಷದ ನಾಯಕರ ಸಮಾಲೋಚನೆಯೂ ಅಗತ್ಯ. ವಿರೋಧ ಪಕ್ಷದ ನಾಯಕನ ಹುದ್ದೆಯ ದೊಡ್ಡ ಜವಾಬ್ದಾರಿ ಇದೆ.

ವಿರೋಧಪಕ್ಷದನಾಯಕಸದ್ಯಕ್ಕೆ ಮುಖ್ಯ ವಿರೋಧ ಪಕ್ಷದ ನಾಯಕ ಮಾತ್ರ (ತಾತ್ಕಾಲಿಕವಾಗಿ ಅಲ್ಪಸಂಖ್ಯಾತರಲ್ಲಿ 2 ನೇ ಪ್ರಮುಖ ಪಕ್ಷ), ಅವರು ಪರ್ಯಾಯ ಸರ್ಕಾರವನ್ನು ರಚಿಸಲು ಸಿದ್ಧರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಸಮಯ ಬಂದಾಗ. ಪರಸ್ಪರ ಸಹಿಷ್ಣುತೆ ಇಲ್ಲದಿದ್ದಲ್ಲಿ ಸಂಸದೀಯ ಸರ್ಕಾರದ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯು ಮುರಿದು ಬೀಳುತ್ತದೆ. ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ/ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿಗಳೊಂದಿಗಿನ ವಿರೋಧ ಪಕ್ಷದ ನಾಯಕಸಭೆಯು ರಚನಾತ್ಮಕ ಪರಿಹಾರಗಳನ್ನು ತಲುಪಲು ಕೇಂದ್ರಶಾಸಾಕಾಂಗದ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳಲ್ಲಿನ ಅಡೆತಡೆಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಹಾಕಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಇತರ ವಿರೋಧ ಪಕ್ಷದ ಸದಸ್ಯರ ನೆರವಿನೊಂದಿಗೆ ವಿರೋಧ ಪಕ್ಷದ ನಾಯಕಚರ್ಚೆಗಳನ್ನು ಒತ್ತಾಯಿಸುತ್ತದೆ, ಅಲ್ಪಸಂಖ್ಯಾತರ ಹಕ್ಕುಗಳ ಮೇಲೆ ಅತಿಕ್ರಮಣವನ್ನು ವೀಕ್ಷಿಸುತ್ತದೆ.ವಿರೋಧ ಪಕ್ಷದ ನಾಯಕತನ್ನ ಕೇಂದ್ರಶಾಸಕಾಂಗಹಾಗೂರಾಜ್ಯಶಾಸಕಾಂಗಪ್ರಸ್ತಾವನೆಗಳು ಮತ್ತು ನೀತಿಗಳನ್ನು ಕಾರ್ಯಗತಗೊಳಿಸುವ ಅಧಿಕಾರವಿಲ್ಲದೆ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಬಹುದು.ಭಾರತದಲ್ಲಿ ವಿರೋಧ ಪಕ್ಷದ ನಾಯಕಕೆಳಮನೆ ಮತ್ತು ರಾಜ್ಯಗಳ ಸಲಹೆಗಾರರಿಗೆ ಶಾಸನಬದ್ಧ ಮಾನ್ಯತೆ ನೀಡಲಾಗಿದೆ.

ರಾಜಕೀಯ ವಿಶ್ಲೇಷಕರು.